Tobruk op Engelsmanduin vrijgegraven
Sinds eind juni 2018 is een zogenoemde Tobruk - ook wel Tobroek genoemd - op het Engelsmanduin bij Hollum dankzij inspanningen van de Amelander Musea weer zichtbaar. De Tobruk bood plaats aan een mitrailleurschutter en vormde een onderdeel van de verdedigingsingslinie van het Duitse leger - de Atlantikwall - in de Tweede Wereldoorlog.
Op Ameland was in de Tweede Wereldoorlog een kleine Duitse bezettingsmacht gelegerd. Ze woonden in kampementen op de plek van het huidige Sier aan Zee in Hollum en Ostrea in Nes.
Op negen plaatsen op Ameland bouwden de Duitsers verdedigingswerken tegen een geallieerde invasieleger. Het zwaartepunt van de verdedigingslinie lag in de duinen westelijk van Hollum Op Ameland zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog 105 bunkers en andere objecten, waaronder bunkers, schijnwerpers, aggregaatstations en Tobruks gebouwd. Na de oorlog zijn de meeste bunkers en objecten gesloopt of onder het zand geschoven. Er zijn nu nog zeven zichtbaar, één daarvan is de Museumbunker. De Tobruk ligt op een prominente plek. In de Tonneduinen, in de nabijheid van het Paardengraf, zijn twee bunkers zichtbaar.
De Tobruk op het Engelsmanduin wordt niet opengesteld. De ingang en de gevechtskoepel zijn afgesloten met een traliewerk. Wel kunnen bezoekers van bovenaf zien hoe de Tobruk er aan de binnenkant uitziet.
Locatie Tobruk
Vanaf het pad over het Engelsmanduin zijn links van het monument van de scheepsramp met De Valk de contouren van de Tobruk zichtbaar.
De ingang van de Tobruk. De schutter ging linksaf naar de geschutskoepel.
De geschutskoepel van bovenaf gezien.
In 1965 was de Tobruk ook zichtbaar. Hij is daarna met zand bedekt, omdat er gevaarlijke situaties zouden kunnen opstaan wanneer mensen in het gat zouden vallen. Ook werd de Tobruk gebruikt als illegale slaapplek.
Tobruk dankt naam aan Italiaanse vinding in Libië
Een Duitse soldaat met een mitrailleur in een Tobruk.
Tobruks werden meestal door twee personen bemand. Het bouwwerk van gewapend beton kwam voor als losstaande constructie of als een onderdeel van een grotere bunker.
De bunkers in de Tonneduinen
In de Tonneduinen, in de nabijheid van het Paardengraf, zijn twee bunkers en een deel van de toegangsweg vrijgegraven. De bunkers worden met een deur afgesloten en zijn niet voor het publiek toegankelijk.
Kaart van Duitse verdedigingswerken op Ameland in WO II
Deze kaart van het Ausbauprogramm Insel Ameland maakte de Duitse bezetter in juli 1943. De meeste verdedigingswerken werden westelijk van Hollum gebouwd. In het zwart staat aangegeven welke van de werken klaar zijn, de rode zijn op dat moment in voorbereiding en aan de groene wordt op dat moment gebouwd.
Atlantikwall werd na invasie van Normandië nooit afgebouwd
Veel Tobruks maakten deel uit van Duitse verdedigingswerken in de zogenoemde Atlantikwall. Om een invasie van geallieerde troepen te voorkomen bouwden de Duitsers op strategische plaatsen langs de Europese kusten een verdedigingslinie met een lengte van 5000 kilometer. Aan de kusten van Noorwegen, Denemarken, Duitsland, Nederland, België en Frankrijk bouwde het Duitse leger bunkers, plaatsten ze versperringen en kanonnen en legden ze mijnenvelden aan. De Atlantikwall is overigens nooit afgebouwd. Na de invasie in Normandië in 1944, waar de Antlantikwall werd doorbroken, legden de Duitsers de bouw van verdedigingswerken stil. Op dat moment waren er meer dan tienduizend bunkers klaar en waren er bijna 800 in aanbouw.
