Het verdwenen Camminghaslot
Er is gelukkig nog wel iets bewaard gebleven
Het slot van de Cammingha's in Ballum is in 1828 gesloopt. Daarmee verdween een van de mooiste gebouwen in Friesland. Maar er is gelukkig nog wel wat bewaard gebleven wat herinnert aan dit geslacht van Friese adel dat ruim twee eeuwen over Ameland heerste. Een van de deuren van het slot is op Ameland gebleven,
Vijftien generaties Van Cammingha verbleven afwisselend in hun residenties in Leeuwarden en op Ameland. Over de dagelijkse gang van zaken op het slot vertellen de voorwerpen die na de sloop ervan bewaard zijn gebleven of die later in de grond zijn gevonden.
Kookpotten en een wastobbe herinneren eraan dat er een huishouden moest worden gevoerd. De bewoners aten van Fries aardewerk. Op het land werd met een vlegel het graan gedorst en uit de vondst van een lokfluitje weten we dat er op smienten werd gejaagd.
Net als gewone stervelingen zochten de Van Cammingha's vermaak. Wytze van Cammingha en zijn vrouw Sophia vermaakten zich rond 1640 met het triktakspel, een variant van backgammon. Wytze had in het houten deksel van het kistje het familiewapen laten uitsnijden. Zo standbewust was de Heer van Ameland dan weer wel.
Kwaaltjes werden bestreden met smeersels uit vloeistofdichte potjes van aardewerk die in het Westerwald of het Rijnland in Duitsland werden gemaakt.
Veel van de objecten op deze pagina zijn te zien in een expositie in Museum Sorgdrager in Hollum.
Het Camminghaslot. Het is niet bekend wanneer het schilderij is gemaakt en wie de schilder is. Waarschijnlijk heeft de maker zich gebaseerd op etsen die J. Bulthuis in 1790 heeft gemaakt. Bulthuis is een van de weinigen die het slot heeft getekend voordat het in 1829 werd gesloopt.
Collectie Amelander Musea
Collectie
Twee bijzondere ringen
De beide ringen zijn gevonden in de bodem waar tot 1828 het Camminghaslot stond. Van de meest bewerkte ring weten we door onderzoek wie de draagster is geweest. Het was Franske van Minnema (1534 – 1574) die getrouwd was met Pieter Sickes Camminga, Heer van Ameland. Uit hun huwelijksportretten blijkt dat beiden de Franse lelie in hun wapen voerden. Dat leliemotief komt ook terug in de ring.
Het gebruik van de lelie in een ring is bijzonder. Bij andere bekende vergelijkbare ringen uit de tweede helft van zestiende eeuw komt dit motief niet voor. Het gebruik van dit motief was lange tijd voorbehouden aan vorstenhuizen en adel.
De ring is gemaakt van een hoog karaat gehalte goud. Hij is versierd met een trommelvormige verfraaiing, waarin een plaatje bergkristal is verwerkt. De verfraaiing is aan de scheen, het gedeelte van de ring dat om de vinger wordt gedragen, verbonden met in emaille versierd goud waarin het leliemotief is verwerkt.
Franske van Minnema is op Ameland begraven. Haar stoffelijke resten liggen in de grafkelder in het baarhuisje op de begraafplaats van Ballum.
Franske van Minnema
Deze ring is gevonden in de bodem van de vroegere slotplaats. Museum Sorgdrager heeft deze ring sinds kort in bruikleen gekregen. Er moet nog onderzoek naar worden gedaan.
De ring van Franske van Minnema.
Collectie Amelander musea
Een spelletje van bijna vier eeuwen oud
Het Triktrakspel van Wytze en Sophia
Dit triktrakspel is een van de oudste stukken in de collectie van Museum Sorgdrager in Hollum. Het is te zien in de expositie over de Van Cammingha's. Deze expositie wordt in mei 2018 uitgebreid met informatie over de banden tussen de Van Cammingha's, die in Leeuwarden resideerden en op Ameland.
De Van Cammingha's bewoonden tweeëneenhalve eeuw het Slot van Ballum, dat in het begin van de negentiende eeuw werd gesloopt,
Een triktrakspel. Uit de datering op de dichtgeklapte bovenkant weten we dat hij in 1640 is gemaakt.
Bruikleen van het Fries Museum
Het dichtgeklapte deksel van het spel is fraai bewerkt. De volgende tekst is uitgesneden: Wytze van Cammingha Vrij-en Erfheer van Ameland. Sophia van Vervou vrouwe van Ameland. Anno 1640. Wytze was twee jaar daarvoor zijn overleden broer Pieter als vrijheer van Ameland opgevolgd.
Bruikleen van het Fries Museum
Wytze en Sophia
Wytze van Cammingha en Sophia van Vervou, geschilderd door Wybrand de Geest.
Particuliere collectie
Geld zoekt geld
Dit zijn ze dan, de eigenaren van het triktrakspel: Wytze van Camminga en zijn vrouw Sophia van Vervou. De twee manshoge huwelijksportretten - ze bevinden zich in een particuliere collectie - zijn in 1632 ter gelegenheid van hun huwelijk gemaakt door de zeventiende-eeuwse schilder Friese schilder Wybrand de Geest. Wytze en Sophia stammen uit rijke, oude Friese adellijke geslachten. Die rijkdom was waarschijnlijk ook de reden dat Sophia - zij was negentien jaar oud ten tijde van het huwelijk - de eenentwintig jaar oudere Wytze trouwde. Geld zoekt geld. Dat Wytze katholiek was en Sophia protestant stond een poging om het gezamenlijke bezit en hun macht in Friesland en op Ameland te vergroten evenmin in de weg. Ten tijde van het huwelijk van Wytze en Sophia was Sophia's moeder getrouwd met Wytzes broer Pieter. Sophia en haar moeder waren dus ook schoonzussen.
De rijkdom van beide families kan worden afgeleid uit de kleren, de versieringen en de juwelen die Wytze en Sophia op hun huwelijksdag droegen. Marjan Brouwer van Museum Martena in Franeker, dat beide portretten in 2107 exposeerde, beschreef ze als volgt: 'Sophia draagt een blauwe glanzende rok, met zilver- en goudgalon bestikt. Het blauw komt terug in Wytzes kousen. Haar poffende mouwen zijn zwaar van het goud en haar borststuk is hevig met goud geborduurd. Ze is behangen met juwelen en gouden kettingen en haar kraag is ook volgens de laatste mode. Wytzes kraag doet niet voor de hare onder met de drie rijtjes kant. Zijn broek is onderaan bestrikt met overdadig zilverkant. De degen op de tafel is in een geborduurde schede gestoken en ligt daar niet voor niks: het onderstreept zijn adellijke afkomst. Op zijn schoenen zitten enorme rozetten. Struikel niet over je rozetten, of je ego, Wytze!'
Sporen van het dagelijkse leven op het Slot van Ballum
Twee kogels die in de bodem van de slotplaats zijn gevonden.
Collectie Amelander Musea
Deze deur is bij de sloop van het slot in het tweede decennium van de negentiende eeuw bewaard gebleven.
Collectie Amelander Musea
Een dorsvlegel die op het slot werd gebruikt.
Collectie Amelander Musea
Detail van de dorsvlegel.
Collectie Amelander Musea
Gesp, bodemvondst.
Collectie Amelander Musea
Lokfluitje, bodemvondst. Uit de toonhoogte kan worden afgeleid dat het werd gebruikt om op smienten te jagen.
Bruikleen/Collectie Amelander Musea
Aardewerk, bodemvondst.
Collectie Amelander Musea
Aardewerk, bodemvondst.
Collectie Amelander Musea
Aardewerk, bodemvondst.
Collectie Amelander Musea
Aardewerk, bodemvondst.
Collectie Amelander Musea
Aardewerk, bodemvondst.
Collectie Amelander Musea
Kogel, bodemvondst.
Collectie Amelander Musea
Een dakloodje dat in de bodem van het vroegere slot is gevonden. Met de loden plaatjes, vaak in de vorm van een wapenschildje, dekten loodgieters de plek van de spijkers af om inwatering te voorkomen. Loodgieters kerfden er hun initialen in. Het is niet bekend welke naam achter de initialen H.S. schuilgaat.
Bruikleen/Collectie Amelander Musea
